Plastic wordt voornamelijk gemaakt van aardolie, aardgas en steenkool, die worden verwerkt tot grondstoffen zoals nafta. Via chemische processen worden deze omgezet in polymeren – lange ketens van moleculen die de basis vormen voor verschillende kunststoffen. Tegenwoordig worden ook hernieuwbare bronnen zoals plantaardige oliën, maïszetmeel en cellulose gebruikt voor de productie van bio-plastics, wat bijdraagt aan een meer duurzame verpakkingsindustrie.
Wat zijn de basisgrondstoffen van plastic? #
De traditionele grondstoffen voor plastic komen uit fossiele bronnen. Aardolie is veruit de belangrijkste grondstof, gevolgd door aardgas en in mindere mate steenkool. Deze worden in raffinaderijen verwerkt tot nafta, een lichte koolwaterstoffractie die de basis vormt voor de meeste kunststoffen.
Het raffinageproces begint met het verhitten van ruwe olie in grote destillatiekolommen. Bij verschillende temperaturen verdampen verschillende componenten, waarbij nafta wordt afgescheiden bij temperaturen tussen 30 en 200 graden Celsius. Deze nafta bevat moleculen met 5 tot 12 koolstofatomen, perfect voor verdere verwerking tot plastic grondstoffen.
Naast fossiele bronnen winnen hernieuwbare alternatieven steeds meer terrein. Plantaardige oliën uit soja, maïs of koolzaad dienen als basis voor bepaalde bio-plastics. Zetmeel uit maïs, aardappelen of tarwe wordt gebruikt voor de productie van PLA (polymelkzuur). Cellulose uit hout of katoen vormt de grondstof voor celluloseacetaat, een van de oudste bio-plastics die nog steeds wordt toegepast in brillenmonturen en verpakkingsfolies.
Hoe wordt plastic eigenlijk gemaakt? #
Het productieproces van plastic begint met het kraken van nafta. In grote kraakinstallaties wordt nafta verhit tot ongeveer 800 graden Celsius, waarbij de lange koolwaterstofketens uiteenvallen in kleinere moleculen zoals etheen, propeen en buteen. Deze monomeren zijn de bouwstenen voor verschillende kunststoffen.
Via polymerisatie worden deze monomeren omgezet in polymeren. Dit gebeurt door de monomeren aan elkaar te koppelen tot lange ketens, vergelijkbaar met het rijgen van kralen tot een ketting. Er zijn twee hoofdmethoden: additiepolymerisatie waarbij monomeren direct aan elkaar worden gekoppeld, en condensatiepolymerisatie waarbij tijdens de koppeling kleine moleculen zoals water vrijkomen.
De gevormde polymeren worden vervolgens verwerkt tot bruikbare producten via verschillende technieken:
- Extrusie: het polymeer wordt gesmolten en door een matrijs geperst voor folies of profielen
- Thermovormen: verhitte kunststofplaten worden over een mal gevormd
- Spuitgieten: gesmolten plastic wordt onder druk in een mal gespoten
- Blaasvormen: voor holle producten zoals flessen
Tijdens de productie worden additieven toegevoegd om specifieke eigenschappen te verkrijgen. Kleurstoffen geven het plastic de gewenste kleur, weekmakers maken het flexibeler, UV-stabilisatoren beschermen tegen zonlicht, en vulstoffen verbeteren de sterkte of verlagen de kosten.
Wat is het verschil tussen gewoon plastic en bio-plastic? #
Het belangrijkste verschil tussen traditionele plastics en bio-plastics ligt in de herkomst van de grondstoffen. Traditionele plastics zoals PET, PP en HDPE worden gemaakt uit fossiele bronnen, terwijl bio-plastics geheel of gedeeltelijk uit hernieuwbare bronnen komen. Dit betekent echter niet automatisch dat alle bio-plastics biologisch afbreekbaar zijn.
PLA (polymelkzuur) wordt bijvoorbeeld gemaakt uit maïszetmeel via fermentatie tot melkzuur, dat vervolgens wordt gepolymeriseerd. Dit materiaal is composteerbaar onder industriële omstandigheden bij temperaturen boven 60 graden. PHA (polyhydroxyalkanoaten) worden geproduceerd door bacteriën die suikers of vetten omzetten in polymeren. Deze zijn zelfs in zee biologisch afbreekbaar.
| Type plastic | Grondstof | Afbreekbaarheid | Typische toepassing |
|---|---|---|---|
| PET (traditioneel) | Aardolie | Niet biologisch afbreekbaar | Drankflessen, verpakkingen |
| PLA | Maïszetmeel | Industrieel composteerbaar | Wegwerpservies, voedselverpakkingen |
| PHA | Bacteriële fermentatie | Volledig biologisch afbreekbaar | Medische toepassingen, folies |
| Bio-PET | Deels suikerriet | Niet biologisch afbreekbaar | Flessen, zoals traditioneel PET |
Let op: biologisch afbreekbaar betekent niet hetzelfde als composteerbaar. Composteerbare plastics breken af tot water, CO2 en biomassa zonder schadelijke reststoffen achter te laten. Biologisch afbreekbare plastics kunnen daarentegen jaren nodig hebben om af te breken en laten soms microplastics achter.
Welke soorten plastic bestaan er en waar zijn ze van gemaakt? #
De verpakkingsindustrie gebruikt verschillende soorten kunststoffen, elk met specifieke eigenschappen en toepassingen. Thermoplastische kunststoffen kunnen na verhitting opnieuw worden gevormd, wat recycling mogelijk maakt. Thermohardende kunststoffen worden na uitharding permanent hard en kunnen niet meer worden omgesmolten.
De meest voorkomende plasticsoorten en hun grondstoffen:
- PET (polyethyleentereftalaat): gemaakt uit ethyleenglycol en tereftaalzuur, gebruikt voor drankflessen en transparante verpakkingen
- HDPE (high-density polyethyleen): uit etheen, voor melkflessen en stevige verpakkingen
- PP (polypropyleen): uit propeen, voor bakjes, doppen en flexibele verpakkingen
- PVC (polyvinylchloride): uit vinylchloride, voor blisterverpackingen en folies
- PS (polystyreen): uit styreen, voor wegwerpbekers en beschermende verpakkingen
- EPS (geëxpandeerd polystyreen): ook uit styreen maar opgeschuimd, voor isolatie en bescherming
Voor voedselverpakkingen worden vooral PET, PP en HDPE gebruikt vanwege hun voedselveiligheid en barrière-eigenschappen tegen vocht en zuurstof. Technische componenten worden vaak gemaakt van engineering plastics zoals polycarbonaat (uit bisfenol A en fosgeen) of polyamide (nylon, uit diamines en dicarbonzuren), die hogere temperatuurbestendigheid en mechanische sterkte bieden.
Belangrijkste inzichten over plastic grondstoffen #
De kunststofindustrie bevindt zich in een transitie van fossiele naar meer duurzame kunststoffen. Hoewel aardolie momenteel nog de hoofdbron is voor plastic productie, neemt het gebruik van gerecycleerde materialen (PCR – Post Consumer Recyclaat) en bio-based alternatieven gestaag toe. Deze verschuiving wordt gedreven door zowel milieuwetgeving als de groeiende vraag naar circulaire verpakkingsoplossingen.
Chemische recycling wint aan belangstelling als aanvulling op mechanische recycling. Hierbij worden plastics weer afgebroken tot hun oorspronkelijke monomeren, waarna ze opnieuw kunnen worden gepolymeriseerd tot hoogwaardige kunststoffen. Dit maakt het mogelijk om plastics die moeilijk mechanisch te recyclen zijn, toch een tweede leven te geven.
Bij Koninklijke Hordijk combineren we meer dan 100 jaar ervaring met innovatieve technologie om duurzame thermoplastische oplossingen te ontwikkelen. We verwerken zowel traditionele als bio-based materialen tot hoogwaardige verpakkingen en technische componenten. Onze expertise in extrusie, thermovormen en spuitgieten stelt ons in staat om voor elke toepassing de optimale kunststofoplossing te vinden, waarbij we altijd streven naar minimale milieu-impact zonder concessies aan kwaliteit.
