- Wat betekent circulariteit bij verpakkingen precies?
- Welke meetmethoden bestaan er voor verpakkingscirculariteit?
- Hoe bereken je de recycleerbaarheid van verpakkingsmaterialen?
- Wat zijn de belangrijkste indicatoren voor circulaire verpakkingen?
- Welke tools en certificeringen helpen bij het meten van circulariteit?
- Belangrijkste inzichten voor het meten van verpakkingscirculariteit
- Frequently Asked Questions
Circulariteit van verpakkingen meet je door verschillende indicatoren te analyseren zoals recycleerbaarheid, herbruikbaarheid en het percentage gerecycled materiaal. Dit gebeurt met meetmethoden zoals de Material Circularity Indicator (MCI), levenscyclusanalyse (LCA) en specifieke recycleerbaarheidstesten. Het doel is om de mate te bepalen waarin verpakkingsmaterialen binnen een gesloten kringloop blijven en minimale impact hebben op het milieu.
Wat betekent circulariteit bij verpakkingen precies? #
Circulariteit bij verpakkingen draait om het creëren van een gesloten kringloop waarin materialen hun waarde behouden en continu worden hergebruikt. In tegenstelling tot het lineaire model van ‘maken-gebruiken-weggooien’, houdt een circulair verpakkingssysteem materialen zo lang mogelijk in de economische cyclus. Dit betekent dat verpakkingen worden ontworpen voor hergebruik, recycling of biologische afbreekbaarheid.
De kernprincipes van circulaire verpakkingen omvatten vier hoofdstrategieën: materiaalreductie, levensduurverlenging, hoogwaardig recyclen en het gebruik van biobased materialen. Bij materiaalreductie gaat het om het minimaliseren van de hoeveelheid gebruikte grondstoffen zonder functionaliteit te verliezen. Levensduurverlenging richt zich op herbruikbare verpakkingssystemen, terwijl hoogwaardig recyclen ervoor zorgt dat materialen zoals rPET, PP en HDPE weer als grondstof voor nieuwe verpakkingen kunnen dienen.
Het verschil tussen lineaire en circulaire systemen wordt vooral zichtbaar in de omgang met verpakkingsafval. Waar lineaire systemen leiden tot verlies van materiaal, kwaliteit en energieverbruik, focussen circulaire systemen op het behoud van deze waarden. Dit is belangrijk voor duurzame ontwikkeling omdat het de druk op natuurlijke grondstoffen vermindert en bijdraagt aan de doelstellingen van het Circular Economy Action Plan (CEAP) van de EU en het Nederlandse programma ‘Nederland Circulair in 2050’.
Welke meetmethoden bestaan er voor verpakkingscirculariteit? #
Voor het meten van verpakkingscirculariteit zijn verschillende gestandaardiseerde methoden beschikbaar. De Material Circularity Indicator (MCI) is een kwantitatieve methode die het percentage circulair materiaal in een product berekent. Deze indicator kijkt naar de herkomst van materialen (virgin of gerecycled), de levensduur van het product en wat er na gebruik mee gebeurt.
Levenscyclusanalyse (LCA) biedt een uitgebreide beoordeling van de milieu-impact van verpakkingen gedurende hun hele levenscyclus. Deze methode evalueert aspecten zoals energieverbruik, CO2-uitstoot, watergebruik en afvalproductie vanaf grondstofwinning tot en met de eindverwerking. Voor verpakkingen van materialen zoals PET, PP en HDPE geeft LCA inzicht in de werkelijke duurzaamheidswinst van recycling versus nieuwe productie.
Recycleerbaarheidstesten vormen een praktische meetmethode die specifiek kijkt naar de technische mogelijkheden om verpakkingen te recyclen. Deze testen evalueren factoren zoals:
- Materiaalpuurheid en samenstelling
- Scheibaarheid van verschillende componenten
- Compatibiliteit met bestaande recyclingsystemen
- Behoud van materiaaleigenschappen na recycling
Naast deze hoofdmethoden bestaan er kwalitatieve meetinstrumenten die aspecten zoals design for recycling principes en de aanwezigheid van stoorstoffen in het recyclingproces beoordelen. Deze combinatie van meetmethoden geeft een volledig beeld van de circulariteit van verpakkingen.
Hoe bereken je de recycleerbaarheid van verpakkingsmaterialen? #
De berekening van recycleerbaarheid begint met het analyseren van de materiaalpuurheid. Voor thermogevormde verpakkingen van rPET of PP betekent dit het percentage hoofdmateriaal versus additieven, inkten en labels. Een verpakking met meer dan 95% hoofdmateriaal scoort hoog op recycleerbaarheid, terwijl complexe meerlaagse structuren vaak problematisch zijn voor recycling.
Het berekenen gebeurt stapsgewijs:
- Identificeer alle materiaalcomponenten en hun gewichtspercentages
- Bepaal de scheibaarheid van componenten (bijvoorbeeld PP-bakje met PET-deksel)
- Evalueer de compatibiliteit met Nederlandse en Europese recyclingsystemen
- Bereken het percentage dat daadwerkelijk gerecycled kan worden
- Trek stoorstoffen af die het recyclingproces verstoren
Factoren die de recycleerbaarheid beïnvloeden zijn onder andere de kleur van het materiaal (transparant PET is beter recyclebaar dan gekleurd), de aanwezigheid van barrièrelagen, en het type sluitsysteem. Voor food-vers verpakkingen speelt ook de mate van vervuiling een rol – verpakkingen die gemakkelijk schoon te maken zijn scoren hoger. Het gebruik van mono-materiaal design, waarbij de hele verpakking uit één materiaalsoort bestaat, verhoogt de recycleerbaarheid aanzienlijk.
Wat zijn de belangrijkste indicatoren voor circulaire verpakkingen? #
De belangrijkste indicatoren voor circulaire verpakkingen vormen samen een dashboard voor het monitoren van circulariteitsprestaties. Het percentage gerecycled materiaal is een directe indicator die aangeeft hoeveel secundaire grondstoffen worden gebruikt. Voor rPET-verpakkingen kan dit oplopen tot 97%, terwijl voor PP en HDPE dit percentage vaak lager ligt vanwege technische beperkingen.
Herbruikbaarheid wordt gemeten aan het aantal keren dat een verpakking opnieuw gebruikt kan worden zonder kwaliteitsverlies. Dit is vooral relevant voor transportverpakkingen van EPS of stevige PP-kratten die tientallen cycli kunnen doorstaan. De indicator wordt berekend door de totale levensduur te delen door de gebruiksduur per cyclus.
Biologische afbreekbaarheid is een indicator die vooral voor biobased materialen relevant is. Deze meet de tijd waarin een materiaal onder gecontroleerde omstandigheden volledig afbreekt tot natuurlijke componenten. De carbon footprint als indicator omvat de totale CO2-uitstoot gedurende de levenscyclus, waarbij circulaire verpakkingen significant lagere waarden laten zien door verminderd gebruik van virgin materialen.
Deze KPI’s hangen nauw samen met circulariteitsdoelstellingen uit wetgeving zoals de Packaging and Packaging Waste Directive en het Nederlandse Grondstoffenakkoord. Bedrijven gebruiken deze indicatoren om voortgang te monitoren en te rapporteren over hun bijdrage aan een circulaire economie. Voor meer informatie over hoe deze principes in de praktijk worden toegepast, kun je meer lezen over duurzaamheidsinitiatieven in de verpakkingsindustrie.
Welke tools en certificeringen helpen bij het meten van circulariteit? #
Digitale tools voor het meten van circulariteit worden steeds geavanceerder en gebruiksvriendelijker. Software zoals CircularityCheck biedt online platforms waar bedrijven hun verpakkingsontwerpen kunnen uploaden en direct feedback krijgen over circulariteitsprestaties. Deze tools berekenen automatisch indicatoren zoals recycleerbaarheid en materiaalefficiëntie op basis van ingevoerde specificaties.
Certificeringssystemen bieden onafhankelijke validatie van circulariteitsclaims. Cradle to Cradle certificering beoordeelt producten op vijf criteria waaronder materiaalveiligheid, herbruikbaarheid en renewable energy gebruik. RecyClass, specifiek ontwikkeld voor kunststofverpakkingen, evalueert de recycleerbaarheid volgens Europese standaarden en geeft een score van A tot F.
Voor de verpakkingsindustrie zijn verschillende industriestandaarden beschikbaar:
- ISO 14040-serie voor levenscyclusanalyse
- EN 13432 voor biologisch afbreekbare verpakkingen
- Design for Recycling guidelines van brancheorganisaties
- KIDV Recycle Check voor de Nederlandse markt
Deze tools en certificeringen helpen bedrijven niet alleen bij het meten, maar ook bij het communiceren van hun circulariteitsprestaties naar klanten en stakeholders. Ze vormen een belangrijk onderdeel van de transitie naar een circulaire economie zoals vastgelegd in het Nationaal Programma Circulaire Economie (NPCE).
Belangrijkste inzichten voor het meten van verpakkingscirculariteit #
Het succesvol meten van verpakkingscirculariteit vereist een integrale aanpak waarbij verschillende meetmethoden worden gecombineerd. De Material Circularity Indicator geeft een kwantitatief overzicht, terwijl LCA de bredere milieu-impact in kaart brengt. Recycleerbaarheidstesten bieden praktische inzichten voor het optimaliseren van verpakkingsontwerpen voor materialen zoals rPET, PP en HDPE.
Voor bedrijven die circulariteit willen integreren in hun verpakkingsstrategie zijn deze praktische stappen belangrijk:
- Start met een nulmeting van huidige verpakkingen
- Stel concrete doelen voor recycled content en recycleerbaarheid
- Implementeer design for recycling principes in ontwikkelprocessen
- Monitor voortgang met digitale tools en certificeringen
- Rapporteer transparant over behaalde resultaten
Continue verbetering wordt gerealiseerd door regelmatige evaluatie en aanpassing van verpakkingsontwerpen. Het gebruik van mono-materialen, het verhogen van recycled content en het ontwikkelen van closed-loop systemen zijn concrete acties die de circulariteit verhogen. De combinatie van wetgeving zoals de Single Use Plastics Directive en marktvraag naar duurzame oplossingen maakt investeren in circulariteit niet alleen noodzakelijk maar ook waardevol voor de toekomst.
Bij Koninklijke Hordijk werken we dagelijks aan het ontwikkelen van circulaire verpakkingsoplossingen die meetbaar bijdragen aan een duurzame toekomst. Door onze expertise in materialen en productietechnieken helpen we bedrijven hun circulariteitsdoelen te bereiken met praktische, schaalbare oplossingen.
