- Wat zijn mass balance en mechanisch recyclaat precies?
- Hoe werkt het mass balance principe in de praktijk?
- Waarom kiezen bedrijven voor mechanisch recyclaat boven mass balance?
- Welke duurzaamheidsclaims mag je maken bij verschillende recyclaattypen?
- Hoe controleer je de echtheid van recyclaat in kunststofproducten?
Het verschil tussen mass balance en mechanisch recyclaat zit in de verwerkingsmethode en traceerbaarheid. Mechanisch recyclaat ontstaat door fysieke verwerking van gebruikte kunststoffen waarbij het materiaal direct herleidbaar blijft. Mass balance is een boekhoudkundige methode bij chemisch recycling waarbij fossiele en gerecyclede grondstoffen worden gemengd zonder fysieke scheiding. Voor duurzaamheidsclaims gelden verschillende regels: mechanisch recyclaat mag je direct claimen met exacte percentages, terwijl mass balance certificering vereist en specifieke vermeldingen nodig heeft.
Wat zijn mass balance en mechanisch recyclaat precies? #
Mechanisch recyclaat is kunststof die fysiek wordt verwerkt tot nieuwe grondstof. Het materiaal wordt verzameld, gesorteerd, gewassen, versnipperd en omgesmolten tot nieuwe korrels. Bij mass balance worden chemisch gerecyclede grondstoffen boekhoudkundig toegewezen aan producten zonder dat de moleculen fysiek te traceren zijn.
Het fundamentele verschil zit in de verwerking. Bij mechanische recycling blijft de polymeerstructuur intact – je kunt letterlijk de herkomst van het materiaal volgen. Een rPET-fles bevat daadwerkelijk moleculen uit gerecyclede flessen. Bij mass balance daarentegen worden kunststoffen chemisch afgebroken tot basisgrondstoffen die samen met fossiele grondstoffen in het productieproces terechtkomen.
Voor de verpakkingsindustrie betekent dit praktisch gezien verschillende toepassingsmogelijkheden. Mechanisch recyclaat zoals rPET of gerecycled PP is direct inzetbaar voor nieuwe verpakkingen, maar kent beperkingen in kwaliteit na meerdere recyclingrondes. Mass balance materialen hebben dezelfde eigenschappen als virgin kunststof omdat ze chemisch identiek zijn, maar de duurzaamheidsvoordelen zijn alleen via certificering aantoonbaar.
Hoe werkt het mass balance principe in de praktijk? #
Mass balance werkt als een boekhoudkundig systeem waarbij gerecyclede en fossiele grondstoffen samen het productieproces ingaan. Stel je voor: een chemische fabriek voegt 20% chemisch gerecyclede grondstoffen toe aan 80% fossiele grondstoffen. Via mass balance certificering mag die 20% duurzame input worden toegewezen aan specifieke eindproducten, ook al zijn de moleculen niet fysiek te scheiden.
Het certificeringsproces verloopt via onafhankelijke organisaties zoals ISCC PLUS of RSB. Zij controleren de hele keten vanaf de inname van afval tot het eindproduct. Elke schakel moet gecertificeerd zijn en nauwkeurig bijhouden hoeveel duurzame grondstoffen er in- en uitgaan. Dit gebeurt via een credit-systeem waarbij duurzaamheidsattributen worden overgedragen zonder dat het fysieke materiaal te volgen is.
In de praktijk betekent dit dat een verpakkingsproducent PP-granulaat kan inkopen met een mass balance certificaat voor bijvoorbeeld 30% gerecyclede content. De granulaat zelf is chemisch identiek aan virgin PP, maar de producent mag claimen dat het equivalent van 30% gerecyclede grondstoffen is gebruikt. Dit systeem maakt opschaling van chemische recycling mogelijk omdat niet elk molecuul hoeft te worden getraceerd.
Voor bedrijven in de verpakkingsindustrie biedt mass balance de mogelijkheid om hoogwaardige kunststofoplossingen met gerecycleerde content aan te bieden zonder concessies aan kwaliteit of voedselveiligheid.
Waarom kiezen bedrijven voor mechanisch recyclaat boven mass balance? #
Bedrijven kiezen vaak voor mechanisch recyclaat vanwege de directe traceerbaarheid en lagere kosten. Je kunt consumenten concreet vertellen: “Deze verpakking bestaat voor 50% uit gerecyclede PET-flessen.” Die transparantie spreekt aan en is makkelijk uit te leggen zonder complexe certificeringsverhalen.
De kostenstructuur speelt ook een belangrijke rol. Mechanisch recyclaat is meestal goedkoper dan mass balance materialen omdat het productieproces minder complex is. Voor standaard toepassingen zoals transportverpakkingen van HDPE of niet-transparante PP-bakjes biedt mechanisch recyclaat een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding. Bovendien is de beschikbaarheid vaak beter omdat de mechanische recycling-infrastructuur al decennia bestaat.
Toch zijn er situaties waarin mass balance de voorkeur heeft. Voor voedselveilige transparante verpakkingen of medische toepassingen waar de hoogste kwaliteitseisen gelden, biedt mass balance materiaal met virgin eigenschappen uitkomst. Ook wanneer klanten specifiek vragen om chemisch recyclaat vanuit hun duurzaamheidsstrategie, of wanneer mechanisch recyclaat niet beschikbaar is in de gewenste kwaliteit, wordt mass balance interessant.
De keuze hangt uiteindelijk af van de toepassing, klantwensen en beschikbare budgetten. Voor bulkverpakkingen en non-food toepassingen wint mechanisch recyclaat het vaak op praktische gronden. Voor premium verpakkingen met strenge specificaties biedt mass balance meer mogelijkheden.
Welke duurzaamheidsclaims mag je maken bij verschillende recyclaattypen? #
Voor mechanisch recyclaat mag je directe claims maken over het exacte percentage gerecyclede content. “Deze verpakking bevat 30% post-consumer gerecycled PET” is toegestaan mits je dit kunt aantonen. Bij mass balance moet je altijd vermelden dat het om een mass balance benadering gaat, bijvoorbeeld: “Geproduceerd met 25% gerecycleerde grondstoffen via mass balance certificering.”
De Europese wetgeving stelt specifieke eisen aan recyclaatclaims. Voor mechanisch recyclaat geldt dat je het percentage moet kunnen onderbouwen met documentatie van je leveranciers. Je moet onderscheid maken tussen post-consumer (van gebruikte producten) en post-industrial (productieafval) recyclaat. Alleen post-consumer telt mee voor de wettelijke recyclaatdoelen die vanaf 2025 gelden voor PET-flessen (25%) en vanaf 2030 voor alle kunststofverpakkingen (30%).
Mass balance claims vallen onder strengere regels. Je mag niet simpelweg zeggen dat een product “gerecycleerd” is. De claim moet altijd gekoppeld zijn aan het certificeringssysteem, bijvoorbeeld: “ISCC PLUS gecertificeerd met toegewezen gerecycleerde content.” Misleidende claims zoals “circulair” of “duurzaam” zonder verdere toelichting zijn niet toegestaan.
Let op dat claims op verpakkingen ook moeten voldoen aan de algemene regels tegen greenwashing. Vage termen vermijden, specifiek zijn over milieuvoordelen en geen claims maken die je niet kunt waarmaken. Bij twijfel is het verstandig juridisch advies in te winnen, vooral omdat de handhaving van misleidende duurzaamheidsclaims steeds strenger wordt.
Hoe controleer je de echtheid van recyclaat in kunststofproducten? #
De verificatie van recyclaatcontent begint bij goede documentatie. Voor mechanisch recyclaat vraag je certificaten op bij je leverancier die de hele keten dekken – van inzameling tot verwerking. Erkende certificeringssystemen zoals EuCertPlast voor mechanische recycling of ISCC PLUS voor mass balance bieden onafhankelijke controle via jaarlijkse audits.
Laboratoriumtesten kunnen mechanisch recyclaat fysiek aantonen. Via DSC-analyse (Differential Scanning Calorimetry) zijn degradatieproducten te detecteren die ontstaan bij herverwerking. Infraroodspectroscopie kan vervuilingen aantonen die typisch zijn voor gerecycleerd materiaal. Voor mass balance materialen werken deze testen niet omdat het chemisch identiek is aan virgin kunststof – daar ben je volledig afhankelijk van de certificering.
De audit procedures verschillen per systeem maar omvatten altijd controle van massabalansen, inkoop- en verkoopadministratie, en fysieke inspecties. Bij EuCertPlast worden recyclingbedrijven gecontroleerd op traceerbaarheid, kwaliteitsprocessen en de berekening van recyclaatpercentages. ISCC PLUS audits controleren de hele toeleveringsketen op correcte toewijzing van duurzaamheidskredieten.
Voor inkopers is het belangrijk om transparantie te eisen. Vraag niet alleen om certificaten maar ook om auditrapportages en specificaties van het gebruikte recyclaat. Betrouwbare leveranciers delen deze informatie proactief. Bij twijfel kun je aanvullende verificatie vragen via onafhankelijke testlaboratoria of second-party audits. De investering in goede controle voorkomt reputatieschade door onterechte claims.
Als specialist in duurzame thermoplastische oplossingen begrijpen we bij Koninklijke Hordijk de complexiteit van recyclaatclaims. We werken alleen met gecertificeerde recyclaten en bieden volledige transparantie over de herkomst en samenstelling van onze materialen. Of je nu kiest voor mechanisch recyclaat voor directe traceerbaarheid of mass balance voor hoogwaardige toepassingen – we helpen je de juiste keuze te maken voor jouw specifieke verpakkingsvraagstuk.
