Steeds meer bedrijven in de verpakkingsindustrie zoeken naar duurzame kunststoffen die aan strenge milieueisen voldoen. Composteerbare kunststoffen volgens EU-normen zijn materialen die onder specifieke omstandigheden volledig afbreken tot natuurlijke componenten zoals water, CO2 en biomassa. Deze materialen moeten voldoen aan Europese normen zoals EN 13432 voor industriële compostering, waarbij ze binnen 12 weken voor minimaal 90% biologisch afbreken. Het belangrijkste verschil met gewone kunststoffen is dat composteerbare varianten geen schadelijke residuen achterlaten en bijdragen aan de circulaire economie.
Wat zijn composteerbare kunststoffen precies? #
Composteerbare kunststoffen zijn biologisch afbreekbare polymeren die onder gecontroleerde omstandigheden volledig kunnen worden omgezet in natuurlijke componenten. Deze materialen verschillen fundamenteel van traditionele kunststoffen zoals PP, HDPE of PET, die honderden jaren nodig hebben om af te breken.
Het is belangrijk om het verschil te begrijpen tussen drie vaak verwisselde begrippen:
- Composteerbare kunststoffen: breken volledig af tot water, CO2, biomassa en anorganische stoffen binnen een bepaalde tijd onder composteercondities
- Biodegradeerbare kunststoffen: kunnen door micro-organismen worden afgebroken, maar niet noodzakelijk binnen een nuttige tijdspanne
- Recycleerbare kunststoffen: kunnen mechanisch of chemisch worden verwerkt tot nieuwe producten zonder biologische afbraak
Het composteerproces van deze speciale kunststoffen verloopt via microbiële activiteit waarbij enzymen de polymeerketens afbreken. Dit gebeurt alleen onder de juiste omstandigheden van temperatuur (meestal 55-65°C), vochtigheid, zuurstoftoevoer en de aanwezigheid van micro-organismen. Na volledige afbraak blijven alleen natuurlijke stoffen over die de bodemkwaliteit kunnen verbeteren.
Welke EU-normen gelden voor composteerbare kunststoffen? #
De Europese Unie heeft strenge normen ontwikkeld om te garanderen dat composteerbare kunststoffen daadwerkelijk milieuvriendelijk zijn. De twee belangrijkste normen zijn EN 13432 voor verpakkingsmaterialen en EN 14995 voor kunststoffen in het algemeen.
Deze normen stellen vier hoofdcriteria vast waaraan composteerbare kunststoffen moeten voldoen:
“Een kunststof is alleen echt composteerbaar als het aan alle vier de criteria voldoet: chemische samenstelling, biologische afbreekbaarheid, desintegratie én ecotoxiciteit. Eén criterium overslaan betekent dat het materiaal niet als composteerbaar mag worden verkocht.”
De vier hoofdcriteria uitgelegd #
Chemische samenstelling: Het materiaal mag geen zware metalen of andere schadelijke stoffen bevatten boven vastgestelde grenswaarden. Dit voorkomt dat giftige stoffen in de compost terechtkomen.
Biologische afbreekbaarheid: Minimaal 90% van het organische materiaal moet binnen 180 dagen worden omgezet in CO2 onder gecontroleerde composteeromstandigheden.
Desintegratie: Na 12 weken compostering mag maximaal 10% van het materiaal groter zijn dan 2 mm wanneer gezeefd. Dit zorgt ervoor dat geen zichtbare resten achterblijven.
Ecotoxiciteit: De ontstane compost mag geen negatieve effecten hebben op plantengroei. Dit wordt getest door zaaiproeven met de resulterende compost.
Een belangrijk onderscheid bestaat tussen normen voor industriële compostering (EN 13432) en thuiscompostering. Thuiscompostering gebeurt bij lagere temperaturen (20-30°C), waardoor strengere eisen gelden voor materialen met het OK Compost HOME certificaat.
Hoe herken je gecertificeerde composteerbare verpakkingen? #
Het herkennen van echt composteerbare verpakkingen is niet altijd eenvoudig. Gelukkig bestaan er verschillende certificeringslabels die consumenten en bedrijven helpen bij het maken van de juiste keuze.
De belangrijkste certificeringslabels in Europa zijn:
- OK Compost INDUSTRIAL: Garandeert dat het product composteerbaar is in industriële composteerinstallaties bij temperaturen rond 55-65°C
- OK Compost HOME: Bevestigt dat het materiaal ook bij lagere temperaturen in thuiscompostbakken afbreekt
- Kiemplantlogo: Het officiële Europese label voor industrieel composteerbare verpakkingen volgens EN 13432
- DIN CERTCO: Duitse certificering die vaak in combinatie met andere labels wordt gebruikt
Deze labels vind je meestal op de onderkant of zijkant van verpakkingen, vaak in combinatie met recyclingcodes. Let op: de aanwezigheid van een groen blaadje of de term “bio” betekent niet automatisch dat een verpakking composteerbaar is!
Wil je als bedrijf verifiëren of een product echt composteerbaar is? Vraag dan altijd naar het certificaatnummer en controleer dit bij de certificerende instantie. Leveranciers van gecertificeerde composteerbare kunststoffen kunnen altijd documentatie overleggen die de conformiteit met EU-normen bewijst.
Wat zijn de voordelen en beperkingen van composteerbare kunststoffen? #
Composteerbare kunststoffen bieden interessante mogelijkheden voor de verpakkingsindustrie, maar zijn geen wondermiddel voor alle toepassingen. Het is belangrijk om zowel de voordelen als beperkingen goed te begrijpen.
Milieuvoordelen van composteerbare kunststoffen #
Het gebruik van composteerbare verpakkingen kan bijdragen aan het verminderen van restafval, vooral voor toepassingen waar verpakking en inhoud samen worden weggegooid. Denk aan theezakjes, koffiepads of voedselverpakkingen die vervuild raken met organisch materiaal. In deze gevallen kunnen duurzame kunststoffen het scheiden en verwerken van afval vereenvoudigen.
Daarnaast stimuleren composteerbare kunststoffen de ontwikkeling van een circulaire economie waarbij organische afvalstromen worden omgezet in waardevolle compost voor landbouw en tuinbouw.
Praktische beperkingen en uitdagingen #
De realiteit is dat composteerbare kunststoffen alleen goed functioneren binnen de juiste infrastructuur. Nederland heeft beperkte industriële composteerinstallaties die deze materialen kunnen verwerken. Wanneer composteerbare verpakkingen in het reguliere plastic afval terechtkomen, verstoren ze het recyclingproces van PP, PET of HDPE.
Andere belangrijke beperkingen zijn:
- Hogere productiekosten vergeleken met conventionele kunststoffen
- Beperkte houdbaarheid en barrière-eigenschappen voor bepaalde toepassingen
- Verwarring bij consumenten over de juiste afvalverwerking
- Niet geschikt voor producten die lange houdbaarheid vereisen
Composteerbare kunststoffen zijn daarom vooral geschikt voor specifieke toepassingen zoals cateringservies op evenementen, biologische afvalzakken, of verpakkingen voor verse producten met korte omlooptijd. Voor duurzame verpakkingen met lange houdbaarheid blijven recycleerbare materialen zoals mono-PP of PET vaak de betere keuze.
Conclusie: de toekomst van composteerbare verpakkingen #
Composteerbare kunststoffen volgens EU-normen zoals EN 13432 bieden waardevolle mogelijkheden voor specifieke toepassingen in de verpakkingsindustrie. De strenge certificeringseisen garanderen dat alleen materialen die volledig afbreken zonder schadelijke residuen het predicaat “composteerbaar” mogen dragen. Herkenning via labels zoals OK Compost en het Kiemplantlogo helpt bij het maken van de juiste keuzes.
De toekomst zal waarschijnlijk strengere wetgeving en betere verwerkingsinfrastructuur brengen. Technologische ontwikkelingen maken composteerbare materialen steeds geschikter voor meer toepassingen, terwijl de kosten geleidelijk dalen.
Bij Koninklijke Hordijk begrijpen we de complexiteit van duurzame verpakkingsoplossingen. We helpen onze klanten navigeren door de verschillende opties, van composteerbare kunststoffen tot hoogwaardig recycleerbare mono-materialen. Onze expertise in materiaalkunde en productietechnologie stelt ons in staat om voor elke toepassing de meest geschikte en duurzame oplossing te adviseren, altijd in lijn met de geldende EU-normen en certificeringen.
